ΤΡΕΙΣ ΙΕΡΑΡΧΕΣ

Η ΖΩΗ ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΙΕΡΑΡΧΩΝ
του εκπαιδευτικού Εμμανουήλ Φουντουλάκη
Στις 30 Ιανουαρίου, κάθε χρόνο, γιορτάζουμε τη μνήμη των Τριών Ιεραρχών, όπως καθιερώθηκε από το 1100 μ.Χ.. Η γιορτή τους, από το 1842, λέγεται και Γιορτή των Γραμμάτων, μια και οι Τρεις Ιεράρχες ήταν Μεγάλοι Δάσκαλοι αλλά και Πατέρες της Εκκλησίας.
Οι Τρεις Ιεράρχες είναι: ο Μέγας Βασίλειος, ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος και ο Γρηγόριος ο Θεολόγος.

Η γιορτή τους είναι γιορτή της παιδείας και των γραμμάτων, γιορτή των δασκάλων και των μαθητών.

Είναι γορτή τόσο Σχολική όσο και Χριστιανική.

Σχολική είναι, γιατί οι Τρεις Ιεράρχες, ήταν άνθρωποι μορφωμένοι, σοφοί δάσκαλοι, φημισμένοι ρήτορες και συγγραφείς. Πρόσφεραν πάρα πολλά στα γράμματα, διαθέτοντας ολόκληρη την περιουσία τους.

Χριστιανική είναι, γιατί και οι τρεις ήταν ευσεβείς Ιεράρχες, επιφανείς θεολόγοι, με κοινωνική προσφορά και φιλανθρωπικό έργο, που διέθεσαν τη ζωή τους στην πίστη τους για το Χριστό.

Μελέτησαν τους αρχαίους κλασικούς συγγραφείς και φιλοσόφους, και κατόρθωσαν να συμφιλιώσουν το Αρχαίο Ελληνικό Πνεύμα με την Χριστιανική Πίστη. Απέρριψαν τα ειδωλολατρικά στοιχεία και κράτησαν τις αρχές της διαλεκτικής σκέψης της ελληνικής παιδείας, ακολουθώντας τη συμβουλή του Αποστόλου Παύλου «να δοκιμάζουμε τα πάντα αλλά να κρατάμε το καλό».

Έστησαν έτσι γέφυρες ανάμεσα στο κλασικό και το σύγχρονο, ανάμεσα στη γνώση και την αρετή, ανάμεσα στην αναζήτηση της επιστημονικής αλήθειας και την πραγματική αλήθεια της αγάπης, ανάμεσα στη θεωρία και στην πράξη, τον Ελληνισμό και το Χριστιανισμό.

Δικαιολογημένα η εποχή τους ονομάστηκε: «Χρυσός Αιώνας της Εκκλησίας».

Το έργο των Τριών Ιεραρχών είναι πολύ μεγάλο. Όλοι οι φτωχοί, οι άρρωστοι, τα ορφανά και οι ηλικιωμένοι έβρισκαν καταφύγιο κοντά τους. Η μεγάλη τους καρδιά και η χριστιανική ψυχή τους γίνονταν στέγη για όσους είχαν ανάγκη.

Ήταν τόση η καλοσύνη και η φιλανθρωπία τους, που δεν υπολόγησαν τα πλούτη και τα χρήματά τους. Τίποτα δεν κράτησαν για τον εαυτό τους. Όλα τα υπάρχοντά τους τα διέθεσαν για να δώσουν χαρά στους συνάνθρωπούς τους.

Πολλές φορές οι Ιεράρχες με τα ίδια τους τα χέρια, έδεναν τις πληγές των αρρώστων. Τίποτε δεν τους φόβιζε. Ακόμη και τους λεπρούς περιποιούνταν.

Οι Τρεις Ιεράρχες ήταν και ιεραπόστολοι. Δίδασκαν τη Χριστιανική θρησκεία και το Λόγο του Θεού με πάθος, γεγονός που σε συνδιασμό με τη μεγάλη τους μόρφωση, τους έφερε αντιμέτωπους και εχθρούς με βασιλιάδες και άρχοντες.

Δίκαια, λοιπόν, ονομάστηκαν Μεγάλοι Πατέρες της Εκκλησίας και Προστάτες των Γραμμάτων και των Σχολείων.



Ο ΑΓΙΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ή ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Ο ΜΕΓΑΣ

Γεννήθηκε στη Νεοκαισάρεια του Πόντου γύρω στο 330 μ.Χ., αλλά μεγάλωσε στην Καισάρεια της Καππαδοκίας. Γονείς του ήταν η ενάρετη Εμμέλεια που ήταν κόρη μάρτυρα και ο ονομαστός ρήτορας Βασίλειος. Από την ευλογημένη αυτή οικογένεια αναδείκτηκαν άγιοι της Εκκλησίας μας γιαγιά, μητέρα και τέσσερα παιδιά.

Οι πλούσιοι γονείς του φρόντισαν να πάρει μεγάλη μόρφωση. Σπούδασε στην Καισάρεια και κατόπιν στην Κωνσταντινούπολη, στην Αλεξάνδρεια και στην Αθήνα όπου συνδέθηκε με τον αδελφικό του φίλο Γρηγόριο, το Ναζιανζηνό.

Ο Βασίλειος ύστερα από τις λαμπρές σπουδές του γύρισε στην Καισάρεια. Εκεί άσκησε το επάγγελμα του ρήτορα και αφού βαφτίστηκε σε μεγάλη ηλικία, όπως συνηθιζόταν τότε, αποφάσισε να γίνει μοναχός.

Για να γνωρίσει μεγάλους ασκητές της εποχής του επισκέπτηκε την Αίγυπτο, την Παλαιστίνη αλλά και άλλες χώρες. Γοητευμένος, μοίρασε τα υπάρχοντά του στους φτωχούς και μόνασε σ’ένα ερημικό μέρος του Πόντου.

Όταν είδε ότι οι αιρετικοί κατατάραζαν την Εκκλησία δέκτηκε το μεγάλο αξίωμα της ιεροσύνης. Έγινε διάκονος, ιερέας και αργότερα επίσκοπος Καισάρειας απ’ όπου καταπολέμησε σθεναρά τον αρειανισμό.

Ιστορική έμεινε η απάντηση που έδωσε στο φιλαρειανό απεσταλμένο του αυτοκράτορα, ύπαρχο Μόδεστο, όταν τον απείλησε αυστηρά με δήμευση της περιουσίας, εξορία, βασανιστήρια και θάνατο: «Τίποτε από αυτά δε φοβάμαι» απάντησε ο Βασίλειος, «γιατί περιουσία δεν έχω παρά μόνο τα φτωχά μου ρούχα και λίγα βιβλία. Εξορία δε φοβάμαι, γιατί όλοι σ’ αυτή τη ζωή είμαστε σαν τα πουλιά χωρίς μόνιμη στέγη. Βάσανα δε λογαριάζω, γιατί το ασθενικό μκου σώμα γρήγορα θα πεθάνει. Κι ο θάνατος θα με φέρει κοντά στο Θεό, για τον οποίο ζω και εργάζομαι».

Ο Μέγας Βσίλειος θεμελίωσε τη Χριστιανική του Θεολογία, αντλώντας επιλεκτικά από την αρχαιοελληνική και κυρίως από την πλατωνική φιλοσοφία.

Καθημερινά δίδασκε τους ανθρώπους εξηγώντας το Ευαγγέλιο.

Συμβούλευε τη νεολαία να διαβάζει την ελληνική ιστορία, μυθολογία, ποίηση και φιλοσοφία.

Έγραψε πολλά βιβλία, επιστολές, κηρύγματα, ομιλίες, προσευχές και τη Θεία Λειτουργία που φέρει το όνομά του.

Ολόκληρη πόλη, την περίφημη Βασιλειάδα, αποτελούν τα φιλανθρωπικά του ιδρύματα: νοσοκομεία, ορφανοτροφεία, ξενώνες, εργαστήρια, σχολεία κ.α. για τα οποία διέθεσε όλα του τα υπάρχοντα.

Πέθανε το 379, σε ηλικία 49 χρονών. Η Εκκλησία μας τον ονόμασε « ΟΙκουμανικό και Μέγα διδάσκαλο». Τον τιμάει ως άγιο την 1η Ιανουαρίου.

Ο ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ

Ονομάστηκε Χρυσόστομος για τις ρητορικές του ικανότητες. Γεννήθηκε το 345 στην Αντιόχεια της Συρίας. Γονείς του ήταν ο ανώτερος αξιωματικός Σεκούνδος και η ευσεβής Ανθούσα. Πολύ νωρίς έμεινε ορφανός από τον πατέρα του και το βάρος της ανατροφής και μόρφωσής του έπεσε στην ενάρετη Ανθούσα.

Ύστερα από τη γενική εκπαίδευση, ο Ιωάννης, σπούδασε ρητορική στη σχολή του περίφημου δασκάλου της εποχής εκείνης, του εθνικού Λιβάνιου.

Μετά τις λαμπρές φιλοσοφικές και νομικές σπουδές του, ο Ιωάννης άσκησε στην Αντιόχεια το επάγγελμα του δικηγόρου. Γρήγορα όμως τον τράβηξαν οι θεολογικές σπουδές και όταν βαπτίστηκε, άρχισε να ζει ασκητική ζωή.

Ύστερα από μερικά χρόνια ασκητικής ζωής, ο Ιωάννης δέχτηκε τη χάρη της ιεροσύνης και υπηρέτησε την Εκκλησία. Με τα λαμπρά του κηρύγματα και κυρίως μα το έξοχο παράδειγμά του μαγνήτιζε τις ψυχές των πιστών. Είχε κατορθώσει να τρέφει καθημερινά πάνω από 3.000 φτωχούς.

Η φήμη και το καλό όνομά του έγιναν γνωστά σε όλη τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία και ο βασιλιάς Αρκάδιος τον πήρε στην Κωνσταντινούπολη. Εκεί τον εξέλεξαν Αρχιεπίσκοπο.

Στα φογερά του κυρήγματά καλούσε σε ηθική εξυγίανση της κοινωνίας και ασκούσε αυστηρή κριτική στον κλήρο και στους κυβερνώντες προκαλώντας τις αντιδράσεις της αυτοκράτειρας Ευδοξίας και των εκκλησιαστικών κύκλων. Εκθρονίστηκε και καταδικάστηκε σε εξορία. Αλλά ο λαός πέτυχε την ματαίωσή της.

Σύντομα όμως ακολούθησε άλλη μόνιμη και μαρτυρική στην Αρμενία και αργότερα στην Πιτυούντα του Πόντου.

Στο δρόμο κι ενώ βρισκόταν στα Κόμανα του Πόντου, πέθανε από τις κακουχίες και τις στερήσεις στις 14 Σεπτεμβρίου του 407.

Παρά ταύτα όμως, αναγνωρίστηκαν οι πολύτιμες υπηρεσίες του και αποκαταστάθηκε η μνήμη του.

Ύστερα από 30 χρόνια το λείψανό του μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη και τοποθετήθηκε στο ναό των Αγίων Αποστόλων.

Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος διακρίθηκε για τη ρητορική του τέχνη. Τα λόγια, η διδασκαλία και το κήρυγμά του συγκινούσαν όλους τους ανθρώπους. Γι αυτό τον ονόμασαν «Χρυσόστομο», δηλαδή στόμα χρυσό.

Ακόμα και σήμερα, «των αρετών το θησαύρισμα», καθώς τον ονόμασαν, εξακολουθεί να μας φωτίζει με τα πολλά του συγγράμματα. Ανάμεσα σ’ αυτά ιδιαίτερη θέση κατέχει η Θεία Λειτουργία που φέρει τ’όνομά του.

Η Εκκλησία μας τιμάει την μνήμη του στις 13 Νοεμβρίου, στις 27 Ιανουαρίου (Ανακομιδή) και στις 30 Ιανουαρίου μαζί με τους άλλους δύο Ιεράρχες.

Ο ΑΓΙΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ ή ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ο ΝΑΖΙΑΝΖΙΝΟΣ



Ο Άγιος Γρηγόριος γεννήθηκε το 329 μ.Χ. στην Αριανζό, κοντά στη Ναζιανζό της Καππαδοκίας γι αυτό και ονομάστηκε Ναζιανζηνός. Όπως και ο Άγιος Βασίλειος καταγόταν από παλιά και πλούσια οικογένεια του τόπου του. Οι ευσεβείς γονείς του, η Νόννα και ο επίσκοπος Γρηγόριος του έδωσαν χριστιανική ανατροφή.

Τα πρώτα γράμματα τα έμαθε στη Ναζιανζό και κατόπιν στην Καισάρεια της Καππαδοκίας. Εκεί γνωρίστηκε με το Βασίλειο, που είχαν σχεδόν την ίδια ηλικία και συνδέθηκαν με αδελφική φιλία και εκτίμηση που έμεινε ζωντανή και δυνατή σε όλη τους τη ζωή.

Ο Γρηγόριος συνέχισε τις σπουδές του στην Καισάρεια της Παλαιστίνης και στην Αλεξάνδρεια. Σπούδασε και στην Αθήνα μαζί με το φίλο του Βασίλειο.

Μετά τις τόσο λαμπρές σπουδές του γύρισε στην Ναζιανζό. Τότε, καθώς φαίνεται, δέχτηκε το άγιο Βάπτισμα. Κατόπιν μόνασε, όπως είδαμε, για ένα διάστημα στον Πόντο μαζί με το Βασίλειο.

Αργότερα ο Γρηγόριος ήρθε κοντά στο γέροντα πατέρα του και τον βοηθούσε στα ποιμαντικά του έργα. Με απαίτηση όμως των Χριστιανών και χωρίς να το θέλει ο ίδιος, καθώς θεωρούσε πολύ μεγάλο το αξίωμα της ιεροσύνης, χειροτονήθηκε πρεσβύτερος.

Ύστερα από μερικά χρόνια, μπροστά στην επιμονή του φίλου του και αρχιεπισκόπου Καισαρείας Βασιλείου, δέχτηκε και χειροτονήθηκε από τον ίδιο, επίσκοπος της κωμόπολης των Σασίμων.

Εκείνο που ανέδειξε το Γρηγόριο μεγάλο δάσκαλο και ποιμένα της εκκλησίας ήταν η υπεράσπιση της Ορθοδοξίας, που πέρναγε δύσκολες μέρες, από τον κίνδυνο των Αρειανών.

Στην Κωνσταντινούπολη, μόνο ένας μικρός ναός είχε απομείνει στους ορθοδόξους, που τον ονόμαζαν συμβολικά Αγία Αναστασία, ελπίζοντας πως εκεί θα αναστηθεί ξανά η Ορθοδοξία.

Σ’ αυτόν το ναό ο Γρηγόριος εκφώνησε τους περίφημους πέντε λόγους για τη θεότητα του «Υιού και Λόγου» του Θεού, με θαυμαστά αποτελέσματα.

Γι αυτή τη σοφία και ευλάβεια στα θεία, δίκαια η εκκλησία μας τον ονόμασε «Θεολόγο», πρώτον αυτόν ύστερα από τον Άγιο Ιωάννη τον Ευαγγελιστή.

Σε λίγο στέφτηκε αυτοκράτορας ο Μέγας Θεοδόσιος καθιερώνοντας με διάταγμα την Ορθοδοξία.

Τότε αναδείχτηκε ο Γρηγόριος Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως και Πρόεδρος της Β’ Οικουμενικής Συνόδου. Από αυτή τη θέση, το 381, μαζί με άλλους άρχοντες της Εκκλησίας στερέωσαν την Πίστη και την Ορθοδοξία συμπληρώνοντας το Σύμβολο της Πίστεως που άρχισε η Α’ Οικουμενική Σύνοδος.

Για να εξασφαλίσει όμως την ειρήνη της Εκκλησίας, με μια ηρωική πράξη, παραιτήθηκε από τον αρχιεπισκοπικό θρόνο και την προεδρία της Συνόδου και επέστρεψε στον τόπο του όπου πέρασε την υπόλοιπη ζωή του με προσευχή, διάβασμα και συγγραφή βιβλίων. Πέθανε το 390 μ.Χ.

Ο Γρηγόριος διακρίθηκε για τον αγνό του χαρακτήρα και τις πολλές αρετές καθώς και για το τεράστιο συγγραφικό του έργο, που περιλαμβάνει λόγους, επιστολές και ποιήματα. Η Εκκλησία μας τον κατέταξε ανάμεσα στους αγίους της και τον τιμά ξεχωριστά στις 25 Ιανουαρίου καθώς και στις 30 του ίδιου μήνα, γιορτή των Τριών Ιεραρχών.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Οι Τρεις Ιεράρχες έδειξαν με τη ζωή και το έργο τους ότι η πίστη προς το Θεό και η αγάπη προς το συνάνθρωπο συμβαδίζουν. Νοημάτισαν τον αρχαίο κλασικό κόσμο και διέσωσαν αξίες με πανανθρώπινο περιεχόμενο.

Οι ίδιοι είναι και θα είναι οδηγοί προς την αληθινή γνώση και μόρφωση, αγαθά πρότυπα κάθε νέου ανθρώπου.

ΣΟΦΙΑ

Σοφός δεν είναι αυτός που δεν κάνει λάθη, σοφός είναι αυτός που ξέρει να μην τα επαναλαμβάνει." ~ Ανώνυμος
"Αρχή σοφίας, της αγνοίας η γνώσις." ~ Κλεόβουλος
Αρχή σοφίας, φόβος Κυρίου. ~ Ελληνική παροιμία
"Ένα ποίημα αρχίζει με απόλαυση και τελειώνει σε σοφία." ~ Ρόμπερτ Φροστ
"Η απόλαυση δίνει εκείνο που η σοφία υπόσχεται." ~ Βολταίρος
"Σοφία είναι να γνωρίζεις την αρχή που κυβερνά τα πάντα." ~ Ηράκλειτος
"Σοφία υπάρχει μόνο στην αλήθεια." ~ Γκαίτε
"Σοφός είναι αυτός που γνωρίζει χρήσιμα και όχι αυτός που γνωρίζει πολλά." ~ Αισχύλος
"Ο άνθρωπος που είναι εγωιστής , υπερηφανεύεται ότι έμαθε πολλά , ο σοφός όμως λυπάται που δεν έμαθε περισσότερα" - Αριστοτέλης.
"Σοφός και ψύχραιμος μου φαίνεται πως είναι εκείνος, που ψύχραιμα υποφέρει, οτι και αν του συμβεί" - Ευρυπίδης.
"Παιδί μου από τη νεαρά σου ηλικία επέλεξε την υγιή μόρφωση και έτσι θα βρεις την αληθινή σοφία". Σειράχ (Σοφία ς΄, 18).

ΝΙΚΗΣΤΕ ΤΗΝ ΕΞΑΡΤΙΣΗ

Νικήστε την εξάρτηση
Η συνήθεια του καπνίσματος μπορεί να προσδίδει μερική απόλαυση, παραμένει όμως το μεγαλύτερο δηλητήριο ενεργητικών και παθητικών καπνιστών.




Ο άνθρωπος διαφέρει από τα άλλα ζώα σε κάτι μοναδικό: Εχει συνείδηση της ύπαρξής του. Καταλαβαίνει τη ζωή. Νιώθει τις χαρές της. Αυτή είναι η αιτία που οι άνθρωποι αναζητούν διάφορες ουσίες, για να τονώσουν το αίσθημα της ζωής. Να τροποποιήσουν τη διάθεσή τους. Ετσι ξεκίνησε ο καπνός στην Αμερική. Το χασίς στην Ανατολή. Το κρασί στην Ευρώπη. Αργότερα, η τεχνολογία προσέθεσε την τηλεόραση, το ίντερνετ, τη σοκολάτα, το πολύ φαγητό και τα ψώνια ως εξίσου εξαρτησιογόνα.

Στην εξάρτηση, θέλγητρο είναι η ηδονή που βιώνει το άτομο απολαμβάνοντας το πάθος του. Οσο διαρκεί αυτό, απελευθερώνονται ορμόνες χαράς, οι ενδορφίνες. Ετσι καταφεύγουμε στο κάπνισμα ή την κατανάλωση σοκολάτας όταν νιώθουμε καταπιεσμένοι ή αγχωμένοι. Ομως, το κάπνισμα είναι, ταυτόχρονα, τόσο απόλαυση όσο και το μεγαλύτερο δηλητήριο ενεργητικών και παθητικών καπνιστών.


Νικοτίνη, κοκαΐνη, σεροτονίνη και αλκοόλη είναι χημικές ουσίες οι οποίες παρεμβάλλονται στην εγκεφαλική λειτουργία. Αυτές συνθέτουν τον ψυχικό μας κόσμο και μας κατευθύνουν. Αποτελούν την έδρα του θυμικού μας. Τη ζωώδη δυναμικότητα της ψυχής μας. Το συναίσθημα αυτό κινητοποιεί και χειραφετεί τη λογική. Εχει τη δύναμη να επιχειρεί το επιθυμητό. Και να το καθιστά πάντοτε κατορθωτό.

Η νικοτίνη στον εγκέφαλο του εθισμένου λειτουργεί ως μέσο αναπτέρωσης της ψυχικής του διάθεσης, ανεξάρτητα από τις συνθήκες του περιβάλλοντος στο οποίο βρίσκεται. Η βελτίωση είναι ολιγόλεπτη και ανάλογη της συγκέντρωσης στον καπνό, αλλά και του βαθμού εθισμού του ατόμου. Σημαντικό στοιχείο είναι η ταχύτητα δράσης, καθώς αυτή απορροφάται από τους πνεύμονες και δρα πρακτικά αμέσως. Με τα χρόνια εμφανίζεται μικρός βαθμός ανοχής απαιτώντας όλο και μεγαλύτερες δόσεις για το ίδιο φαρμακευτικό αποτέλεσμα. Αν και αυτή η παρενέργεια δεν αποτέλεσε ποτέ πρόβλημα. Ο καπνιστής εκπαιδεύεται να εισπνέει λίγο μεγαλύτερη ποσότητα.


Το τσιγάρο προκαλεί χρόνια αποφρακτική πνευμονική νόσο, που χαρακτηρίζεται από χρόνιο ερεθισμό (φλεγμονή) των πνευμόνων, που οφείλεται στη ρύπανση του αέρα των μεγαλουπόλεων και στο κάπνισμα. Επιμένουμε στο κάπνισμα για λόγους πρακτικούς. Είναι το αίτιο που μπορούμε άμεσα να επιλύσουμε και να ωφεληθούμε. Στις ΗΠΑ, 75.000 άτομα ετησίως χάνονται από καρκίνο των πνευμόνων, θάνατοι που σχετίζονται άμεσα με την έκθεση των ατόμων αυτών σε δευτερογενείς παράγοντες, όπως το κάπνισμα ή η ατμοσφαιρική ρύπανση. Αν επιζητήσουμε μέτρα για την ατμοσφαιρική ρύπανση, ίσως αυτά να τελεσφορήσουν μετά το τέλος της ζωής των σημερινών καπνιστών.


Η διακοπή του καπνίσματος φαίνεται εύκολη. Και ποιος δεν πολέμησε το τσιγάρο. Oι πάντες με μανία: Εκκλησία, πολιτεία, σχολείο, οικογένεια, ιατρική. Απέτυχαν άπαντες, επειδή αυτό χαρίζει «στιγμές ήπιας διέγερσης και ταυτόχρονης αγχόλυσης». Δρα ψυχοδιεγερτικά. Αρκετοί το σταματούν. Οι περισσότεροι ομολογούν ότι βρίσκουν δύσκολη τη διακοπή του. Πάντως, όλο και λιγότεροι μορφωμένοι άνθρωποι και λαοί συνεχίζουν την παράδοση του καπνίσματος. «Οι ζητούντες τη γνώση ουκ ελαττωθήσονται παντός αγαθού υγείας».

Aπό τον Dr Στέφανο Kαραγιαννόπουλο, Kαθηγητή Παθολογίας, Διευθυντή Τμήματος Προληπτικής Iατρικής στην Kλινική Kυανούς Σταυρός
drtruth@pegasus.gr

Η ΑΓΙΑ ΑΚΥΛΙΝΑ

Η αγία Ακυλίνα
Από μια μεγάλη Αγία, ένας «πατέρας» προδότης και λιποτάκτης «χριστιανός»



Η ΑΓΙΑ ΑΚΥΛΙΝΑ - ΝΥΜΦΗ ΧΡΙΣΤΟΥ



Η Αγία Ακυλίνα γεννήθηκε το έτος 1745 μ.Χ. στο Ζαγκλιβέρι της Θεσσαλονίκης. Το σπίτι της σώζεται μέ­χρι και σήμερα, όχι βέβαια σε καλή κατάσταση.
Εδώ ζούσε μαζί με τους χριστιανούς γονείς της τον πατέρα της το Γιώργη και τη Μητέρα της που δυστυχώς δε διασώθηκε το όνομά της. Μια μέρα ο πατέρας της Ακυλίνας μάλωσε με ένα τούρκο και πάνω στο θυμό του μαχαίρωσε τον τούρκο και τον άφησε νεκρό. Όλο το χωριό αναστατώθηκε και όλοι οι Χριστιανοί τρομαγμέ­νοι έτρεχαν να κρυφτούν για να γλυτώσουν απ' την μα­νία των τούρκων για εκδίκηση. Ο Γιώργης καταδικάζε­ται σε θάνατο, οι τούρκοι θα τον κρεμάσουν. Αν όμως θέλει να γλυτώσει τη ζωή του, υπάρχει λύση, αρκεί να τουρκέψει. Ο Γιώργης δειλιάζει μπρος στην κρεμάλα, προδίδει την πίστη του και υπόσχεται να τουρκέψει σιγά-σιγά και την οικογένειά του.
Οι Χριστιανοί σαν το άκουσαν φαρμακώθηκαν: «Ακούς εκεί, να βρεθεί Ζαγκλιβερινός να προδώσει τη Πί­στη του!». Όλοι με ένα στόμα έλεγαν.
Εκείνες όμως που φαρμακώθηκαν πιο πολύ, ήταν η Γυναίκα του και η Ακυλίνα.
Ντυμένες και οι δυο στα μαύρα, κλείστηκαν μέσα και κλαίνε για τον πατέρα τους που έγινε προδότης της πίστεως και της πατρίδος. Άδικα η καλή του γυναίκα προσπαθεί να τον κάνει να συνέλθει, να Μετανοήσει, να Εξομολογηθεί. Αυτός τυφλωμένος από τα δώρα, ούτε θέλει ν' ακούσει για το Όνομα του Χριστού.
Έτσι η μόνη παρηγοριά της Μάνας μένει τώρα η Ακυλίνα, και προσπαθεί να την αναθρέψει όσο πιο καλά γίνεται Χριστιανικά σα να διαισθάνονταν ότι θ' ακολου­θήσει το δρόμο του Μαρτυρίου.
Και δεν άργησε να ξεσπάσει η καταιγίδα. Το έτος 1764 μ.Χ. ο Γιώργης παίρνει διαταγή του πασά που ήταν διοικητής της Θεσσαλονίκης να πείσει την κόρη του να γί­νει τουρκάλα, γιατί την είδε στη βρύση και θαμπώθηκε από την ομορφιά της ο γιος του και τη θέλει για γυναί­κα του. Χάρηκε ο Γιώργης γι' αυτή την μεγάλη τιμή, και τρέχει στο σπίτι του να της πει το μεγάλο νέο και τα μάτια του γυάλιζαν γι' αυτά που του έταξε ο πασάς. Η Ακυλίνα πάγωσε. Μάνα και Κόρη τον βγάζουν έξω από το σπίτι και ούτε θέλουν να τον ακούσουν. Αλλά ο «τούρκος» δεν υποχωρεί εύκολα. Λυσσάει, στην αρχή με γλυκόλογα και υποσχέσεις, όταν όμως βλέπει την Α­κυλίνα να μένει ασυγκίνητη σε όλα αυτά, αλλάζει τακτι­κή και διατάζει βασανιστήρια. Η ατίμητη Μάνα την εμ­ψυχώνει γενναία λέγοντάς Την:
-Παιδί μου πρόσεχε, μην αρνηθείς το Χριστό. Αυτή η ζωή είναι πρόσκαιρη μπροστά στον Παράδεισο και στην Αιωνιότητα Της Μακαρίας Ζωής.
Τα μαρτύρια αρχίζουν.
Την γυμνώνουν, την χτυπούν, την μαστιγώνουν με βέργες και συρματένια σχοινιά. Το σώμα της γίνεται ό­λο μια πληγή. Το αίμα της χύνεται ποτάμι και βάφει τη Μακεδονική γη του Ζαγκλιβερίου. Η Ακυλίνα έχει τα μάτια στον Ουρανό και προσπαθεί να επαναλάβει:
«Χριστιανή είμαι και Χριστιανή θα πεθάνω».
Τρεις μέρες την βασάνισαν. Την τρίτη μέρα το απόγευμα μέσα στους πόνους και στην αιμορραγία την φέρ­νουν στο σπίτι της. Η Μάνα της την σφίγγει στην α­γκαλιά της μόλις τη βλέπει και το μόνο που νοιάζεται να ρωτήσει είναι:
«Παιδί μου μήπως δείλιασες και αρνήθηκες το Χριστό;»
Η Ακυλίνα προσπαθεί με δυσκολία να απαντήσει:
«Μητέρα έκανα όπως μου είπες. Το διαμάντι που μου εμπιστεύθηκες το φύλαξα καθαρό και αμόλυντο και τώρα πάω κοντά στο Χριστό και Θεό μου». Ήταν 27 Σεπτεμβρίου 1764 όταν έφυγε η Αγία της ψυχή.
Από το Άγιο Λείψανό της ξεχύθηκε μια ανέκφρα­στη Ουράνια ευωδία και όλοι οι δρόμοι απ' όπου το πέ­ρασαν ευωδίαζαν για πολλές ήμερες.
Οι τούρκοι για να τη θεωρήσουν δική τους έστω και μετά θάνατο, διέταξαν να τη θάψουν στο τουρκικό νε­κροταφείο, δίπλα στην πλατεία του χωριού.
Το ίδιο βράδυ ένα φως κατέβηκε πάνω στον τάφο της σαν άστρο και έμεινε για ώρες πολλές.
Τότε τρεις Ορθόδοξοι Ζωντανοί Χριστιανοί, Παλληκάρια του Χριστού έκαναν όρκο μυστικό και έκλεψαν το σώμα της Αγίας. Πού το έθαψαν όμως; Παραμένει ακό­μη άγνωστος ο τόπος. Πιστεύουμε ότι θα το αποκάλυψη ο Κύριος στους εσχάτους χρόνους.

Η Μνήμη Της τιμάται στις 27 Σεπτεμβρίου.



* * *





Απολυτίκιον της Αγίας (ως προς τον Συνάναρχον Λόγον)



Ζαγκλιβέριον χαίρει εν τη αθλήσει σου, η σε βλαστήσασα κώμη ως άνθος εύοσμον,
Ακυλίνα του Χριστού καλλιπάρθενε. συ γαρ ενήθλησας στερρώς, και εδέξω εκ Θεού το στέφος της αφθαρσίας, εκδυσωπούσα απαύστως, ελεηθήναι τας ψυχάς ημών.




ΕΚΔΟΣΕΙΣ «ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΚΥΨΕΛΗ»

ΠΗΓΗ: www.impantokratoros.gr

ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΕ ΕΝΑΝ ΓΕΡΟΝΤΑ ΚΑΙ ΕΝΑ ΑΘΕΟ (ΠΑΤΗΡ ΕΠΙΦΑΝΙΟΣ)

Διάλογος ανάμεσα σε έναν γέροντα και έναν άθεο (πατήρ Επιφάνιος)

ΜΝΗΜΗ (2)

Η μνήμη αποτελεί θεμελιώδες συστατικό της ανθρώπινης βιολογικής και υποκειμενικής πραγματικότητας. Η φύση και οι ιδιότητες της μνήμης απασχόλησαν φιλοσόφους και διανοητές εκατοντάδες χρόνια τώρα. Αποτελεί ένα από τα πιο δημοφιλή θέματα συζήτησης και έρευνας τόσο για τους επιστήμονες, όσο και για τους απλούς ανθρώπους. Τις τελευταίες δεκαετίες, στο πλαίσιο της έκρηξης των νευροεπιστημών και με τη βοήθεια νέων προηγμένων τεχνικών απεικόνισης του εγκεφάλου, δημιουργήθηκε ειδικός κλάδος μελέτης των χαρακτηριστικών και των διαταραχών της μνήμης.

Μέσω της μνήμης, επιτελείται οποιαδήποτε μορφή επικοινωνίας του εαυτού μας με το περιβάλλον.

Η μνήμη είναι ο πυρήνας της προσωπικής μας ιστορίας. Αναφέρεται στο παρελθόν, μας προετοιμάζει για το μέλλον και μας βοηθά να βιώσουμε το παρόν.

Η μνήμη είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένη με τη μάθηση και τη λήθη. Μάθηση είναι η διαδικασία απόκτησης νέων πληροφοριών από το ανθρώπινο νευρικό σύστημα μέσω της συνδυασμένης λειτουργίας των αισθητηρίων οργάνων. Μνήμη είναι η αποθήκευση και η ανάκληση των πληροφοριών αυτών.


Λήθη είναι η απώλεια των αποθηκευμένων πληροφοριών με το πέρασμα του χρόνου.

Η λειτουργική οργάνωση της μνήμης περιλαμβάνει κατά σειρά διαδικασίες επιλογής και κωδικοποίησης, αποθήκευσης ή απόσβεσης, επανεύρεσης και ανάκλησης της πληροφορίας.





Σχηματικά, τα μνημονικά ίχνη αποκρυσταλλώνονται στον έσω κροταφικό λοβό, αποθηκεύονται στον οπίσθιο βρεγματικό φλοιό, απ’ όπου ανακαλούνται με τη μεσολάβηση του μετωπιαίου φλοιού.

Η ικανότητα να αποθηκεύει γνώσεις και κατά περίπτωση να τις ανακαλεί,αποτελεί την πιο γοητευτική, αλλά και μυστηριώδη λειτουργία του ανθρώπινου μυαλού.



Σε ποιο σημείο όμως του εγκεφάλου επιτελείται η λειτουργία της μνήμης;
Η μνήμη είναι διεργασία στην οποία εμπλέκεται το σύνολο σχεδόν του ανθρώπινου εγκεφάλου.



Κυριότεροι τύποι μνήμης





Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τύποι μνήμης. Ένας τύπος αφορά στο τι κάναμε το προηγούμενο βράδυ ή στο πώς αισθανθήκαμε όταν πέθανε κάποιο συγγενικό μας πρόσωπο. Άλλο είδος μνήμης μας βοηθά να δέσουμε τα κορδόνια των παπουτσιών μας και να οδηγούμε το αυτοκίνητό μας. Οι γνώσεις του σχολείου, οι αριθμοί του τηλεφώνου συγγενών και φίλων, η σημασία των λέξεων, μαθαίνονται με τη βοήθεια διαφορετικών τύπων μνήμης.


Η μνήμη διακρίνεται:


α. Από ψυχολογικής πλευράς, σε:


ακούσια (μνήμη δεξιοτήτων) / εκούσια (μνήμη γεγονότων, ιστορικών και προσωπικών)


β. Ανάλογα με το ερέθισμα - είδος της πληροφορίας, σε:


κιναισθητική / ακουστική / οπτική / λεκτική / οσφρητική / απτική


γ. Ως προς τη διάρκεια, σε:


αισθητηριακή / βραχυπρόθεσμη (πρόσφατη) / μακροπρόθεσμη (παλαιά)


Η αισθητηριακή μνήμη έχει διάρκεια ισχύος κάτω του δευτερολέπτου. Οι δυνατότητές της είναι ανεξάντλητες όσον αφορά στον αριθμό και στην ποικιλία των ερεθισμάτων. Η αισθητηριακή μνήμη μας δίνει ανά πάσα στιγμή την αίσθηση του υποκειμενικού παρόντος.


Η βραχυπρόθεσμη μνήμη συγκρατεί πληροφορίες για χρονικό διάστημα από λίγα δευτερόλεπτα μέχρι μερικά λεπτά. Έχει μεγάλη χωρητικότητα. Αποτελεί τον προθάλαμο της μακροπρόθεσμης μνήμης, εκεί όπου οι πληροφορίες υφίστανται περαιτέρω επεξεργασία (κωδικοποίηση), ώστε ή να διαγραφούν (λήθη) ή να αποθηκευθούν σταθερά στην μακροπρόθεσμη μνήμη. Απαραίτητη προϋπόθεση για την καλή λειτουργία της βραχυπρόθεσμης μνήμης είναι η ικανοποιητική συγκέντρωση και προσοχή του ατόμου.


Η μακροπρόθεσμη μνήμη είναι το σύστημα που επιτρέπει την μόνιμη αποθήκευση των εμπεδωμένων πληροφοριών, ώστε να είναι εφικτή η κατά περίπτωση ανάκλησή τους.







Διαταραχές της μνήμης




Πλήθος ενδογενών και εξωγενών παραγόντων επηρεάζουν την καλή λειτουργία της μνήμης.

Άνθρωποι κάθε ηλικίας, πάσχοντες από κατάθλιψη ή υπερβολικό άγχος, παραπονούνται επίμονα για προβλήματα μνήμης, που είναι παροδικά και βελτιώνονται με την θεραπεία των ψυχικών αυτών καταστάσεων.

Συνήθως, οφείλονται σε αδυναμία συγκέντρωσης και εστίασης της προσοχής ή σε αδιαφορία για όσα συμβαίνουν γύρω.





Μνήμη και Γήρας



Ως βιολογικό φαινόμενο, η μνήμη υφίσταται την επίπτωση του γήρατος.
Ο ανθρώπινος εγκέφαλος φθάνει στο μέγιστο μέγεθός του κατά την πρώιμη ενήλικη ζωή και μικραίνει προοδευτικά έκτοτε. Αυτή η προοδευτική ελάττωση του μεγέθους, πιθανώς αντανακλά την απώλεια νευρωνικών κυκλωμάτων του μυαλού που γερνά.
Η διεργασία αυτή εξηγεί την έκπτωση της μνημονικής λειτουργίας στους ηλικιωμένους. Σήμερα, οι ειδικοί πιστεύουν ότι μεγαλώνοντας, η ικανότητά μας να μαθαίνουμε καινούργιες πληροφορίες και να τις ανακαλούμε αργότερα κατά βούληση μειώνεται σταδιακά.

Στο γήρας υπάρχει κυρίως καθυστέρηση στην επεξεργασία των πληροφοριών. Συνυπάρχει δυσχέρεια ανάκλησης κυρίων ονομάτων. Στους ηλικιωμένους, θα έλεγε κανείς, πάσχει το στηρικτικό πλαίσιο της μνημονικής "συσκευής", οι ταχύτητες επεξεργασίας είναι μικρότερες, οι διασυνδέσεις περιορισμένες, η κινητοποίηση της μνήμης αργή και δύσκολη. Ότι χάνεται πάντως σε εύρος κερδίζεται σε βάθος και στοχαστικότητα.

Στις περιπτώσεις όπου η έκπτωση της μνήμης είναι μεγαλύτερη από την αναμενόμενη για την ηλικία και δημιουργεί προβλήματα στην καθημερινή ζωή, τότε είναι πιθανόν να πρόκειται για νόσο που πρέπει να αντιμετωπιστεί.

Οι ειδικοί μπορούν να αξιολογήσουν τις υποκειμενικές αιτιάσεις των ανθρώπων που ξεχνούν και να εκτιμήσουν αντικειμενικά τη μνήμη τους με ειδικές δοκιμασίες (τεστς). Επίσης, είναι αρμόδιοι να διακρίνουν μία αρχόμενη άνοια (π.χ. Αλτσχάϊμερ) ή παθολογικές καταστάσεις που δευτερογενώς επηρεάζουν και τη μνήμη, όπως λόγου χάρη σοβαρά σωματικά και ψυχικά νοσήματα.









Λήθη



Φυσιολογικά, οι αναμνήσεις εξασθενούν και με το πέρασμα του χρόνου αρκετές από αυτές χάνονται.

Η διαδικασία αυτή είναι αναπόσπαστο τμήμα της υγιούς φυσιολογικής μνήμης. Η μνήμη μας, για την αυτοπροστασία της διαθέτει μηχανισμούς επιλογής, χωρίς τους οποίους θα υπερφορτωνόταν με άχρηστες πληροφορίες και θα αδυνατούσε από κάποιο σημείο και μετά να αποθηκεύσει νέες.



Οι ψυχολόγοι υποστηρίζουν ότι ξεχνούμε πράγματα που δεν έχουν ιδιαίτερη σημασία, που κρίνουμε ή αισθανόμαστε ασήμαντα.

Η ικανότητά μας να ξεχνάμε ασήμαντες γνώσεις είναι το ίδιο σημαντική με την ικανότητα να θυμόμαστε σημαντικές πληροφορίες



© Copyright © 2007-2008 Εταιρεία Νόσου Alzheimer και Συναφών Διαταραχών Αθηνών | All Rights Reserved
Developed by SAN | Web.Projects & Communication.Services

MNHMH (1)

Η μνήμη είναι μια νοητική ικανότητα με την οποία αποθηκεύουμε, αναγνωρίζουμε και ανακαλούμε, αλλά και αναπλάθουμε πληροφορίες ή εμπειρίες. Με άλλα λόγια, με τη μνήμη αποθηκεύουμε και διατηρούμε δεδομένα της μάθησης. Γι’ αυτό η σχέση μάθησης και μνήμης είναι πολύ στενή. Διακρίνεται :
1) στην βραχύχρονη μνήμη, που διαρκεί λιγότερο από 20΄΄ ή και λίγες μέρες σε περίπτωση που θα μεσολαβήσει επανάληψη. Από διάφορα πειράματα έχει διαπιστωθεί ότι η βραχύχρονη μνήμη περιορίζεται σε 7 περίπου στοιχεία άσχετα μεταξύ τους. Αυτά τα στοιχεία, είτε λέξεις είναι είτε αριθμοί, είναι δυνατόν, αν συσχετιστούν μεταξύ τους, να αποτελέσουν ένα ενιαίο σύνολο και έτσι να διευκολυνθεί η διατήρησή τους, αφού κανείς έχει να θυμάται λιγότερα, ως σύνολα. Π.χ. ο αριθμός τηλεφώνου 7578546 συγκρατείται ευκολότερα, αν διακριθεί σε 75 78 5 46 ή σε 757 85 46 παρά αν αντιμετωπιστεί με τα μεμονωμένα του στοιχεία, δηλαδή 7-5-7-8-5-4-6.
2) στην μακρόχρονη μνήμη, που προέρχεται από επαναλήψεις και επεξεργασία – ταξινόμηση και κωδικοποίηση των πληροφοριών και διαρκεί πολύ χρόνο. Η ταξινόμηση των πληροφοριών και η ανάκλησή τους δεν είναι απλές διαδικασίες. Οι πληροφορίες οργανώνονται στη μακρόχρονη μνήμη με βάση κυρίως τη σημασία τους. Οι άνθρωποι τείνουν να θεωρούν καινούριες λέξεις ως παλιές, αν οι καινούριες σχετίζονται σημασιολογικά με τις παλιές. Επίσης, ο χρόνος, δηλαδή η σειρά με την οποία παρουσιάστηκε κάτι, παίζει σημαντικό ρόλο στην ταξινόμηση της πληροφορίας. Έτσι, οι αρχικές πληροφορίες και οι τελικές διατηρούνται και ανακαλούνται από το άτομο ευκολότερα και εντονότερα στη μνήμη. Τα συναισθήματα, δηλαδή η θετική σύνδεση των γεγονότων και των πληροφοριών συμβάλλει στην καλή διατήρησή τους και στην εύκολη και γρήγορη ανάκλησή τους. Από την άλλη, είναι σημαντικό ο μαθητής κατά τη διάρκεια της μελέτης του και, ιδιαίτερα, σε περίοδο εξετάσεων να μένει ανεπηρέαστος από αρνητικές συγκινησιακές φορτίσεις, καθώς αυτές επιβραδύνουν τη μάθηση. Τέλος οι ήχοι, οι μυρωδιές και οι γεύσεις βοηθούν και αυτά στην ταξινόμηση και κωδικοποίηση των πληροφοριών.



Τρόποι εξάσκησης της μνήμης και μέθοδοι καλυτέρευσης



 Ο μαθητής χρειάζεται να κάνει καλή οργάνωση της ύλης που έχει να μάθει. Αυτό σημαίνει να συνδέει κατάλληλα τα διάφορα στοιχεία, να τα συσχετίζει και να τα ταξινομεί σε ομάδες, να τα ομαδοποιεί.

 Χρειάζεται να έρχεται με όσο γίνεται περισσότερες αισθήσεις σε σχέση με μια ύλη: ακουστικά, οπτικά, κινητικά κτλ. Το τελευταίο συνδέεται με το να κρατάει ο μαθητής σημειώσεις είτε στη διδασκαλία είτε κατά τη μελέτη του. Σε σχετικές έρευνες έχει διαπιστωθεί ότι οι πιθανότητες να ανακαλέσει κανείς κάτι, που το είχε περιλάβει στις σημειώσεις του, είναι 7 φορές περισσότερες απ’ ό,τι είναι για στοιχεία, που δεν είχαν περιληφθεί στις σημειώσεις.

 Ο μαθητής μπορεί να διατηρήσει μια ύλη ή μια πληροφορία ανάλογα με τον αριθμό των συνδέσεών της με άλλες πληροφορίες. Χρειάζεται να κάνει σωστές συνδέσεις με ήδη γνωστά δεδομένα. Αυτές γίνονται με βάση την διαδικασία της ομοιότητας-συγγένειας, της αντίθεσης μεταξύ των πληροφοριών.

 Χρειάζεται να αφήνει να μεσολαβεί κάποιος χρόνος ανάμεσα στα διάφορα αντικείμενα μάθησης, έτσι ώστε να διευκολύνονται οι κατάλληλες συνδέσεις. Η σημασία των διαλειμμάτων είναι μεγάλη, όχι μόνο στο σχολείο, αλλά και στην ατομική μελέτη. Σε μια έρευνα παρατηρήθηκε ότι για την εκμάθηση ποιήματος σε όσα από τα παιδιά γινόταν διαλείμματα ανάμεσα στις επαναλήψεις, χρειάστηκαν λιγότερες επαναλήψεις, συγκριτικά με αυτά στα οποία η μια επανάληψη ακολουθούσε την άλλη.

 Να αποφεύγει τις συναισθηματικές φορτίσεις. Οι συναισθηματικές παρεμβολές δημιουργούνται όταν ο μαθητής αντιμετωπίζει μια ύλη μάθησης όχι τμηματικά και σε συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα, αλλά με μιας. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο προγραμματισμός μιας ύλης για εκμάθηση, δηλαδή ο χωρισμός της σε ενότητες σε συνάρτηση με το χρόνο εκμάθησης βοηθάει πολύ το μαθητή. Συγκεκριμένα: 1) προφυλάσσει από την κούραση, τον εκνευρισμό και το άγχος, που είναι αναπόφευκτες συνέπειες, όταν προσπαθεί ο μαθητής να μάθει «με μιας» ή σε ένα περιορισμένο χρονικό διάστημα όλη την ύλη ενός μαθήματος. 2) δίνει την ευκαιρία της ικανοποίησης που προέρχεται από κάθε επιμέρους επιτυχία και αυτό ενισχύει τις προσπάθειες και την αυτοπεποίθηση του μαθητή, αφού διαπιστώνει ότι «κάτι καταφέρνει».

 Χρειάζεται να κάνει επανάληψη της ύλης, προκειμένου να διατηρηθεί και να αυτοματοποιηθεί. Για τη σύγχρονη ψυχολογία η «επανάληψη» δεν είναι μόνο «της μάθησης μητέρα» αλλά και της διατήρησης. Μορφή επανάληψης είναι και η χρήση στην πράξη (καθημερινή ζωή) μιας ύλης, π.χ. μιας ξένης γλώσσας.

 Στη σχολική διαδικασία σημαντική είναι η ανάκληση του υλικού που έχουν μάθει οι μαθητές. Συχνά παρατηρείται το φαινόμενο οι μαθητές να κρατούν στη μνήμη τους αναρίθμητες συλλογές πληροφοριών, αλλά να δυσκολεύονται να τις ανακαλέσουν. Η δυσκολία στην ανάκλησή τους εξαρτάται από τα «εργαλεία» που χρησιμοποίησαν τη στιγμή της καταγραφής αυτών των δεδομένων και από αυτά τα οποία θα χρησιμοποιήσουν για να τις ξαναβρούν. Ορισμένες από τις τεχνικές που χρησιμεύουν ως ενδείξεις υπενθύμισης και επιτρέπουν την επαναφορά του αρχικού θέματος στη μνήμη είναι οι ακόλουθες:

Οι λέξεις – κλειδιά

Η καταγραφή περιληπτικά ενός μαθήματος με τη χρησιμοποίηση λέξεων – κλειδιά βοηθά το μαθητή να ξεχωρίζει απευθείας την κεντρική ιδέα και τις λογικές συνέπειες του μαθήματος. Ωστόσο χρειάζεται οι μαθητές να επιλέγουν κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις «λέξεις – κλειδιά». Κάθε λέξη – κλειδί περιέχει περιληπτικά μια κεντρική ή μια δευτερεύουσα ιδέα, έτσι ώστε να παίζουν το ρόλο ενδείξεων που διευκολύνουν την απομνημόνευση και την ανάκληση.

Λήψη σημειώσεων

Αντικειμενικός σκοπός της λήψης σημειώσεων είναι να χρησιμοποιηθούν σαν πλάνα υπενθύμισης. Για να παίρνουν οι μαθητές σημειώσεις με αποτελεσματικό τρόπο, πρέπει να ενεργήσουν κατά δύο τρόπους:

 αναδιατύπωση: το να παίρνει ο μαθητής σημειώσεις για να απομνημονεύσει σημαίνει να γράφει με δικά του λόγια για να εμπεδώσει το νόημα. Το σημαντικό δεν είναι να χρησιμοποιεί άλλες λέξεις για να εκφράσει το ίδιο πράγμα, αλλά να μπορεί να επιλέγει τους ουσιώδεις όρους.
 οργάνωση: το να παίρνει ο μαθητής σημειώσεις για να μπορεί να τις ξαναδιαβάζει σημαίνει να τις οργανώνει. Οι σημειώσεις πρέπει να είναι καθαρές για να διευκολύνουν μια δεύτερη ανάγνωση. Σημαντικό είναι ο μαθητής να απαντά μέσω των σημειώσεών του στα παρακάτω ερωτήματα:
Ποιος; Το υποκείμενο που ενεργεί
Τι; Τη δράση
Που; Τον τόπο
Πότε; Το χρόνο, την εποχή
Πώς; Τον τρόπο
Για ποιο πράγμα Το σκοπό
Γιατί; Την αιτία