ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΚΡΙΤΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ 2

Μικρά Μαθήματα Κριτικής Σκέψης 2

από τον R.T.Carroll

Η Έννοια της Εγκυρότητας

Αναγωγικά επιχειρήματα είναι αυτά των οποίων οι υποθέσεις λέγεται ότι συνεπάγουν τα συμπεράσματα ( δείτε το μάθημα 1). Αν οι υποθέσεις ενός αναγωγικού επιχειρήματος όντως συνεπάγουν τα συμπεράσματα, τότε το επιχείρημα είναι έγκυρο. (ο όρος έγκυρο δεν χρησιμοποιείται από τους θεωρητικούς της επιστήμης της λογικής για επαγωγικά επιχειρήματα, αλλά αυτό είναι θέμα ενός άλλου μαθήματος). Αν όχι, είναι άκυρο.

Εδώ είναι ένα παράδειγμα έγκυρου επιχειρήματος.

Ο Γιώργος και ο Ανδρέας είναι σκεπτικιστές.
Ο Γιώργος και ο Ανδρέας είναι συγγραφείς.
Συνεπώς, μερικοί σκεπτικιστές είναι συγγραφείς.

Το να λέμε ότι ένα επιχείρημα είναι έγκυρο, είναι το να λέμε ότι είναι λογικά αδύνατο να είναι οι υποθέσεις του σωστές και τα συμπεράσματα του λάθος. Έτσι, άν οι υποθέσεις του επιχειρήματος μου είναι σωστές, τότε και το συμπέρασμα μου πρέπει επίσης να είναι σωστό. Οι υποθέσεις του επιχειρήματος μου τυγχάνει να είναι σωστές οπότε και το επιχείρημα μου είναι πειστικό ή αδιάσειστο. Ένα αδιάσειστο ή πειστικό επιχείρημα
ορίζεται σαν ένα επιχείρημα που είναι έγκυρο και οι υποθέσεις του είναι αληθείς.

Παρ' ολ' αυτά, ένα έγκυρο επιχείρημα μπορεί να έχει ψευδείς υποθέσεις.Για παράδειγμα,

Όλοι οι Προτεστάντες είναι φανατικοί.
Όλοι οι φανατικοί είναι Ιταλοί.
Συνεπώς, όλοι οι Προτεστάντες είναι Ιταλοί.

Το να είναι ένα επιχείρημα έγκυρο δεν είναι το ίδιο με το να είναι και αδιάσειστο.Σε ένα αναγωγικό επιχείρημα, η εγκυρότητα καθορίζεται από την σχέση των υποθέσεων με τα συμπεράσματα. Σε ένα έγκυρο επιχείρημα, αυτή η σχέση ονομάζεται συμπερασμός. Οι υποθέσεις ενός έγκυρου επιχειρήματος, λέγεται ότι υποδηλώνουν τα συμπεράσματα. Τα συμπεράσματα ενός έγκυρου επιχειρήματος, λέγεται ότι συνάγονται από τις
υποθέσεις.

Αν και πολλά λάθη στην αναγωγή οφείλονται σε λάθος συμπερασμό από τις υποθέσεις, η συντριπτική πλειοψηφία μη-πειστικών επιχειρημάτων μάλλον οφείλεται στο ότι οι υποθέσεις τους είναι αμφισβητήσιμες ή λανθασμένες. Για παράδειγμα, πολλοί ερευνητές της παραψυχολογίας έχουν βρει στατιστικές ανωμαλίες και έχουν συμπεράνει από τα δεδομένα αυτά ότι έχουν βρει αποδείξεις για τα παραψυχολογικά φαινόμενα. Το λάθος όμως είναι στις υποθέσεις και όχι στην διαδικασία συμπερασμού. Οι ερευνητές υποθέτουν ότι η παραψυχολογία είναι η καλύτερη εξήγηση για την στατιστική ανωμαλία. Αν κάποιος κάνει αυτή την υπόθεση, τότε τα συμπεράσματα του είναι δικαιολογημένα. Όμως αυτή η υπόθεση είναι αμφισβητήσιμη και τα επιχειρήματα που βασίζονται σ'αυτήν, μη-πειστικά. Παρόμοιος μη-πειστικός συλλογισμός συναντάται και στα επιχειρήματα για την θεραπευτική ικανότητα της προσευχής και για το ότι τα μέντιουμ λαμβάνουν μηνύματα
από τους νεκρούς. Οι ερευνητές υποθέτουν ότι η στατιστικά σημαντική συσχέτιση μεταξύ προσευχής και θεραπείας εξηγείται καλύτερα με το να θεωρούν ότι η προσευχή είναι ο αιτιώδης παράγοντας, αλλά αυτή η υπόθεση είναι αμφισβητήσιμη. Οι ερευνητές υποθέτουν επίσης ότι γεγονότα που είναι στατιστικά απίθανα, αν ερμηνευτούν με την τύχη, το ψυχρό διάβασμα, ή την εικασία, εξηγούνται καλύτερα με το να υποθέτουν μια
επικοινωνία με του νεκρούς, αλλά αυτή η υπόθεση είναι αμφισβητήσιμη. Οι ερευνητές συλλογίζονται ορθά. Συνάγουν δηλαδή σωστά συμπεράσματα από τις υποθέσεις τους. Αλλά οι συλλογισμοί πάνω στους οποίους συλλογίζονται είναι λαθεμένοι γιατί είναι αμφισβητήσιμοι.

Με τα παραπάνω σχόλια, δεν υπαινίσσομαι ότι τα δεδομένα και οι μέθοδοι που χρησιμοποιούν οι ερευνητές είναι υπεράνω κριτικής. Στην πραγματικότητα, βρίσκω αρκετά ενδιαφέρον το ότι οι σκεπτικιστές φαίνεται ότι διαιρούνται σε δυο στρατόπεδα όταν επικρίνουν πράγματα όπως τα λεγόμενα πειράματα για την μετέπειτα ζωή, του Gary Schwartz. Το ένα στρατόπεδο επικρίνει τις υποθέσεις. Το άλλο επικρίνει τα δεδομένα και
τις μεθόδους που χρησιμοποιεί. Το πρώτο βρίσκει λανθασμένες υποθέσεις και λογικά σφάλματα όπως το επιχείρημα από την άγνοια και το ψεύτικο δίλλημα. Οι άλλοι βρίσκουν απατεωνιές, διαρροή στους αισθητήρες, κακή χρήση της στατιστικής, μη επαρκή έλεγχο και τέτοιου είδους πράγματα.

Τέλος, κάποια αναγωγικά επιχειρήματα δεν είναι πειστικά γιατί δεν είναι έγκυρα, όχι γιατί οι υποθέσεις τους είναι αμφισβητήσιμες ή λανθασμένες. Εδώ είναι ένα μη-πειστικό επιχείρημα του οποίου οι υποθέσεις θα μπορούσαν να είναι αληθινές.

Αν ο αστρολόγος μου είναι ενορατικός, τότε θα προέβλεπε
σωστά ότι ήθελα να πάω ταξίδι.
Προέβλεψε σωστά ότι ήθελα να πάω ταξίδι.
Συνεπώς, ο αστρολόγος μου είναι ενορατικός.

Αυτό το συμπέρασμα δεν συνεπάγεται από αυτές τις υποθέσεις οπότε και το επιχείρημα είναι άκυρο. Είναι δυνατόν αυτές οι υποθέσεις να είναι αληθινές αλλά το συμπέρασμα είναι λάθος ( μπορεί να προέβλεψε τα σχέδια μου γιατί πήρε πληροφορίες από τον ταξιδιωτικό μου πράκτορα).Αυτό το επιχείρημα λέγεται ότι διαπράττει το σφάλμα της επιβεβαίωσης του συνεπακόλουθου. Ένα άλλο παράδειγμα αυτού του σφάλματος είναι,

Αν δημιούργησε ο Θεός το σύμπαν, τότε θα έπρεπε να βλέπουμε
τάξη και σχέδιο στην Φύση.
Βλέπουμε τάξη και σχέδιο στην Φύση.
Συνεπώς, ο Θεός δημιούργησε το σύμπαν.

Οι υποθέσεις αυτού του επιχειρήματος μπορεί να είναι αληθείς, αλλά δεν υποδηλώνουν το συμπέρασμα. Το συμπέρασμα αυτό μπορεί να είναι αληθινό ακόμη και αν οι υποθέσεις είναι ψευδείς ( θα πρέπει να παρατηρούμε τάξη και σχέδιο στην Φύση αν κάτι σαν την Εξελικτική Θεωρία του Δαρβίνου ήταν αληθινή).